Slimme en duurzame verstedelijking levert winst op voor de toekomst
“Succesvolle en vooral duurzame steden ontstaan door samenhangende investeringen in ruimte, mobiliteit en energie.”
‘We hebben verschillende opties onderzocht ten opzichte van het zogenoemde nul-alternatief’, vertelt Dirks. ‘Dat schetst de toekomstige ontwikkeling zonder nieuw beleid of project. Het gaat dan om verstedelijking volgens het traditionele model, door uit te breiden aan de randen van de stad of door het bouwen van laagbouwwijken in het weiland. Daarnaast zijn er twee projectalternatieven onderzocht. Inbreiden op de traditionele manier - conventionele wijken binnen de grenzen van de bestaande bebouwing - en het ‘slim’ inbreiden: een combinatie van verdichte laag- en hoogbouw binnen de bestaande bebouwingsgrenzen met maximale inzet van innovatieve technieken en diensten. Bij die laatste variant staan Smart City-concepten, waarbij digitalisering en data worden ingezet ten behoeve van stad en maatschappij, centraal.’
Maatschappelijk gezien levert het inbreiden van extra woningen binnen de grenzen van de bestaande bebouwing meer op dan ontwikkelen buiten de stad. Per saldo ontstaat er door ‘traditionele’ uitleg naar schatting een maatschappelijke meerwaarde van circa 1,2 miljard euro over de gehele periode tot 2050. Inbreiden op de huidige manier kan oplopen tot bijna 4 miljard aan maatschappelijke effecten, maar daar staan wel investeringen van 2,7 miljard euro tegenover. ‘Kijken we dan naar de meerwaarde van ‘slim’ inbreiden, dan is te zien dat die met 4 miljard euro fors hoger is ten opzichte van beide andere scenario’s. De investeringen lopen daarbij weliswaar op tot bijna 4 miljard euro, maar hier staat ruim 8 miljard euro aan baten tegenover’, aldus Hulsker.
Succesvolle en vooral duurzame steden ontstaan dus door samenhangende investeringen in de domeinen ruimte, mobiliteit en energie. Hoe ziet zo’n slimme en duurzame stad er straks dan uit? Dirks: ‘Allereerst verandert de ruimte. Door maximaal te verdichten, ontstaat er ruimtewinst. Door gebieden slim te ontwerpen en functies meer dan nu te combineren, ontstaan aantrekkelijke binnensteden met ruimte voor groen.’ In dat kader noemt Dirks de vijftienminuten-stad: ‘Een gebied met meerdere binnenstedelijke buurten waarbij woningen, winkels, uitgaansgelegenheden, sportcentra en voorzieningen op het gebied van bijv. gezondheidszorg zich binnen een radius van zo’n 15 minuten loop- en fietsafstand van elkaar bevinden. Daarbij maken mobiliteitshubs het eenvoudig om een deelauto, -fiets of -scooter te gebruiken en zorgen ze zo voor minder stilstaande auto’s, zodat nog meer fysieke ruimte wordt gewonnen.’ Actieve mobiliteit in de vorm van lopen en fietsen wordt gestimuleerd, waarmee ook de sociale veiligheid verbetert. Minder binnenstedelijke autogebruik betekent bovendien ook minder geluidsoverlast, betere luchtkwaliteit en een grotere verkeersveiligheid in de steden.
Ook op energiegebied zijn grote voordelen te behalen. ‘Door verdichting en meer gestapelde woningen zal de vraag naar energie voor warmte afnemen. Kleinere gestapelde woningen hebben immers minder energie nodig voor verwarming van de woning dan groter vrijstaande of geschakelde woningen’, stelt Hulsker. Daarnaast zullen alle daken optimaal benut worden voor zonne-energie.
Hamvraag is natuurlijk, willen mensen wonen in dergelijke verdichte steden, zonder auto voor de deur. ‘Zo’n verdichte stad moet natuurlijk wel leefbaar, groen en vooral (financieel) aantrekkelijk blijven’, stelt Hulsker. Digitalisering is daarbij een cruciale randvoorwaarde om oplossingen te kunnen bieden, die concurreren met een ‘ruimere’ woonsituatie aan de rand van de stad. Er zijn al wijken gebouwd die laten zien dat het kan. En de vele grote opgaven die spelen in onze steden, onderstrepen vooral ook dat het ‘moet’.
Meer weten over het Ecorys-onderzoek en slimme, duurzame verstedelijking?
Het onderzoeksrapport is te downloaden via https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2021/08/20/maatschappelijk-impact-van-slimme-en-duurzame-verstedelijking