Grensoverschrijdende MaaS-pilot: ‘Dit is de toekomst van internationaal reizen’

Grensoverschrijdend reizen tussen Nederland en omringende landen, zonder steeds te hoeven in- of uitchecken of te wisselen van app of OV-kaart. Dat is het doel van de Mobility as a Service (MaaS)-pilot in Limburg, in samenwerking met Vlaanderen en NordRhein Westfalen. De Nederlandse en Duitse partners staan te trappelen om dit voor alle reizigers mogelijk te maken. Naar verwachting gaat dit deel van de pilot in juni live.

Het concrete eerste traject in de Limburgse MaaS-pilot is een treinreis van Maastricht naar Aken v.v. (straks de Drielandentrein) en het reizen met de bus in Aken. De reiziger kan deze reis dan maken met behulp van de MaaS-app. Aan de softwarekant zijn de betrokken partijen al heel ver, vertellen John-Peter Veldkamp en Diederik van de Geijn van software-ontwikkelbedrijf Ximedes, een van de partners van de MaaS-pilot die al vanaf het begin betrokken zijn bij het innovatieve project. Andere partners zijn Arriva, AVV (Aachener Verkehrsverbund), ASEAG (Duitse bus vervoerder) en Accept Institute & Translink Systems.

In 2019 werd vanuit het MaaS-programma MaaS van het ministerie van IenW samen met Accept Institute een eerste demo opgezet voor internationale transactieverwerking. Uiteindelijke doel was het naadloos – en realtime - plannen, boeken, uitvoeren, ondersteunen en financieel afwikkelen van de grensoverschrijdende reis. De consument merkt dan niets van verschillende systemen of landsgrenzen en kan vanuit zijn eigen mobiel of tablet, met zijn MaaS-app – ook onderweg – te allen tijde z’n route plannen, boeken en betalen. Een extra, buitenlandse, app is dus niet nodig.

Eén ticket
Grenzeloos of crossborder reizen klinkt misschien eenvoudig, maar is het zeker niet, zegt Veldkamp. “We vergeten weleens dat Nederland een van de weinige OV-landen ter wereld is, waar je met één kaart voor al het openbaar vervoer, ongeacht de vervoerder, kunt reizen.” In Duitsland en België werken ze met andere, veelal verschillende software, ticketleveranciers, wetten en vervoerders. Daarin schuilt ook de grote technische uitdaging, want je moet ervoor zorgen dat de verschillende systemen met elkaar kunnen communiceren. Dat ze dezelfde taal spreken.”
Barcode
Ximedes, dat onder meer ooit de software voor het Tikkie ontwikkelde, is er inmiddels klaar voor. Veldkamp: “We hebben eerder al de barcode-ticketing oplossing gebouwd voor GVB (openbaar vervoerder van Amsterdam-red), die geschikt is voor meerdere vervoerders.’’ De barcode-oplossing die Ximedes voor GVB bouwde, TapConnect, wordt ook gebruikt door Arriva en RET en ondersteunt de TOMP-API – de ‘standaardtaal’ die tussen de vervoeraanbieders en de MaaS-providers wordt gehanteerd. Alle vervoerders hebben met TapConnect een barcode ticketing oplossing die bijvoorbeeld toegang garandeert tot trein, bus of ander deelvervoermiddel. “Dit is dus één oplossing voor alle vervoerders samen’’, aldus Van de Geijn. Die barcode oplossing heeft z’n werking al bewezen en kan bij wijze van spreken overal in Nederland én in andere landen worden gebruikt, maar bij grensoverschrijdend vervoer spelen andere uitdagingen. In Duitsland worden tickets bijvoorbeeld op een andere manier gecontroleerd en gelden andere privacy-wetten rond data, dus de invoering betekent beduidend meer dan ‘slechts’ enkele drukken op een knop. Met Duitsland is voor deze pilot dan ook overeengekomen dat gebruik wordt gemaakt van de Duitse copy protected barcode, die door Ximedes is geïntegreerd in hun dynamische barcode.
Topprioriteit
En daar is Dominik Elsmann, hoofd van het departement voor grensoverschrijdend openbaar vervoer bij het Aachener Verkehrsverbund (AVV) en projectmanager van het MaaS-project (in Duitsland bekend onder de naam easyConnect), heel tevreden mee. In de regio Aken is veel support voor het MaaS-project en daar zijn volgens Elsmann goede economische, sociale en duurzaamheidsredenen voor: “Aken is bijna gedwongen om over de grens te kijken. Grensoverschrijdend reizen is voor onze regio, ook bij Duitse politici, een topprioriteit. Er zijn hier ontzettend veel mensen die bijvoorbeeld in Duitsland wonen en in Nederland of België werken, of andersom. We willen grensoverschrijdend openbaar vervoer aantrekkelijker maken, want een regio waarin je alleen bent aangewezen op je privé-auto is een arme regio.” AVV geldt dan ook als een van de founders en stuwende partner in het grensoverschrijdende MaaS-pilot. En nee, dat gaat niet vanzelf. Elsmann: “We hadden én hebben zeker de nodige uitdagingen te overwinnen, bijvoorbeeld ten aanzien van de technische infrastructuur. En ook op het gebied van privacy en data was er veel werk te doen. Zoals het er nu uitziet, kunnen we op 1 juni starten met dit gedeelte van de MaaS-pilot.”
Leerzaam

Mede door corona-perikelen heeft de pilot wat vertraging opgelopen. Voor Ximedes en andere partijen is de grenzeloze MaaS-app vooral een leerzaam traject. Want als de consument straks grensoverschrijdend kan reizen tussen Maastricht en Aken met één app, zonder te hoeven uitchecken of zich druk te hoeven maken over verschillende kaartsystemen, kan die kennis ook worden gebruikt op andere trajecten en in andere landen. Veldkamp: “Daarom is deze MaaS-pilot ook een heel mooi en veelbelovend project, waarvoor het ministerie van IenW de credits verdient. Deze vorm van publiek-private ontwikkeling betekent voor veel partijen een flinke kluif. Maar met een landelijke overheid die in dit geval faciliteert, is dit wel de manier om grensoverschrijdend reizen voor de burger mogelijk en makkelijk te maken.’’

Ook Dominik Elsmann van AVV is die mening toegedaan: zonder federale (politieke en financiële) steun was dit project niet van de grond gekomen. Inmiddels is er , in samenwerking met de diverse partners, al veel bereikt. Elsmann: “Nu we de ‘copy-protected barcode’ hebben die we kunnen implementeren, hebben we een goede basis om op verder te bouwen. Consumenten zijn hier natuurlijk niet mee bezig omdat ze er nog niets van merken, maar iedereen die werkzaam is in de Duitse mobiliteitssector én Duitse politici volgen deze MaaS-pilot met grote interesse. Als het in deze regio goed werkt, kunnen we immers opschalen en deze techniek ook gebruiken voor andere grensregio’s.’’ Elsmann benadrukt dat er hier sprake is van een wereldprimeur. “Er zijn in verschillende landen zeker al smart solutions op het gebied van openbaar vervoer, maar die oplossingen blijven altijd beperkt tot een regio. Daarom verwacht ik ook veel belangstelling voor deze pilot als we in juni live gaan.’’

Voorop
Ook vervoerder Arriva doet graag mee aan de grensoverschrijdende MaaS-pilot. “Wij lopen graag voorop met nieuwe ontwikkelingen”, zegt Eric Verbeek namens Arriva. “Deze MaaS-pilot zou je kunnen zien als een tweetrapsraket. In fase 1 gaat het vooral om het beschikbaar stellen van één ticket voor alle partijen. Het is vrij complex om alle systemen op elkaar aan te laten sluiten, maar aan onze kant zijn we er klaar voor.’’ In fase 2 wordt treinreizen met locatiebepaling vanuit de MaaS-app ingevoerd, waarmee Translink Systems recent een proef in Nederland is gestart. Een reiziger hoeft dan niet van tevoren een reis te boeken.
Toekomst
Arriva gelooft sterk in het principe van de grensoverschrijdende MaaS-pilot, waarbij het voor de consument aantrekkelijker wordt om voor het OV te kiezen in plaats van het vliegtuig of de eigen auto. Verbeek: “Dit is de toekomst van het internationaal reizen. Het zal de reiziger die van Eindhoven naar Zuid-Frankrijk wil reizen, een zorg zijn hoe wij het aan de achterkant regelen. Maar het is onze taak om een zo robuust en eenvoudig mogelijk systeem te ontwikkelen, zodat alles goed werkt en op elkaar is afgestemd.’’
Deel dit artikel op