‘Masterplan Elektrisch Vliegen’ belangrijke stap in verduurzaming luchtvaart

Elektrisch vliegen is binnen vijftien jaar op commerciële schaal haalbaar binnen ons Koninkrijk. Dat - en wat ervoor nodig is - is inzichtelijk gemaakt met het Masterplan Elektrisch Vliegen. “Onderzoek toont aan dat al het vliegverkeer tussen de Caribische eilanden in 2035 al elektrisch kan zijn. En daarbij is ook helder, met welke bijdragen van welke partijen we dit voor elkaar kunnen krijgen. Daarmee lopen we vóór op ambities die Nederland heeft geformuleerd.”
Op mondiaal niveau veroorzaakt de luchtvaart nu 4% van de uitstoot van CO2, en dat loopt op naar 20% in 2050. Er is geen wondermiddel om het klimaatprobleem op te lossen, maar duurzame luchtvaart kan daaraan wel een belangrijke bijdrage leveren. Leren en innoveren zijn essentieel. Het Masterplan Elektrisch Vliegen laat zien hoe de eerste stappen naar elektrisch vliegen kunnen worden gezet, voor het specifieke segment van korte afstanden met kleine aantallen passagiers.
“De omstandigheden op de Caribische eilanden zijn ideaal om voorloper te zijn met elektrisch vliegen.”
Ideale omstandigheden
“De omstandigheden op de Caribische eilanden zijn ideaal om voorloper te zijn op het gebied van elektrisch vliegen”, vertelt programmamanager Marieke Smit. “Korte vluchten, kleine vervoersstromen en geen alternatieven als een ferry, tunnel of treinverkeer.” Innovatiemanager Arjan van Vliet vult aan: “De afgelopen tijd hebben we studenten uit het hele Koninkrijk uitgedaagd om met voorstellen te komen voor innovatieve energieopwekking, waarmee duurzaam vliegen tussen de ABC-eilanden (Aruba, Bonaire en Curaçao) realiteit zou kunnen worden. Er kwamen mooie inzendingen, ook vanuit bijvoorbeeld Bonaire, dat een ‘blue destination’ wil zijn en waar verrassend veel kennis aanwezig is. Deze ideeën vormden de eerste input voor ons masterplan. De uiteindelijke aanbevelingen in het plan liggen daar niet ver vandaan.”
Image
Marieke Smit, programmamanager IenW
Stakeholders
“Bij elektrisch vliegen komt veel kijken’, vertelt Marieke. ‘In het masterplan focussen de onderzoekers op technologie, stakeholders en energievoorziening. Daarbij horen thema’s als veiligheid, infrastructuur, vliegtuigontwerp en scholing. We hebben uitgezocht welke stakeholders welke rol spelen bij deze thema’s en welke inbreng van hen nodig is. Zo moeten luchthavens aanpassingen doen aan voorzieningen en infrastructuur. Overheden moeten zorgen voor wet- en regelgeving. Vliegtuigbouwers moeten nieuwe toestellen ontwikkelen en onderhoudsprogramma’s opzetten. Scholen moeten duurzame luchtvaart een plek geven in hun opleidingen.” Arjan vult aan: “En er zijn extra voorzieningen en kapitaal nodig om elektriciteitsnetwerken te verzwaren. Door de toenemende energievraag zijn deze al flink belast. De capaciteit van het netwerk en de opwekking moeten echter verder omhoog als we elektrisch vliegen echt mogelijk willen maken. Voor de korte vluchten waar wij het over hebben, kom je met twee windmolens van de laatste generatie al een heel eind. Maar je moet ook bedenken wat te doen als de wind stilvalt.”
“De ontwikkelingen gaan sneller dan je denkt. Er is al een vliegschool die 100% elektrisch vliegt. En bestaande vliegtuigen worden naar hybride toestellen omgebouwd.”
Ontwikkelingen gaan snel
De mogelijkheden van elektrisch vliegen bij korte vluchten kun je volgens Arjan niet zomaar doortrekken naar grotere commerciële vluchten. “De huidige batterijen functioneren optimaal bij de afstanden tussen de eilanden met vliegtuigen van maximaal 20 personen. Toch bevatten de beste batterijen nog steeds een factor 50 minder energie dan kerosine. Op batterijen van Amsterdam naar bijvoorbeeld Marbella vliegen, 1.000 kilometer met 120 man, dat lukt voorlopig niet”, zo stelt hij vast. “Het lijkt erop dat de combinatie van duurzame brandstoffen en waterstof kansrijker is voor de grote luchtvaart. Maar de ontwikkelingen gaan sneller dan je denkt. Er is al een vliegschool die 100% elektrisch vliegt. En bedrijven als Ampaire werken aan de ombouw van bestaande vliegtuigen naar hybride toestellen, waarbij ze de staartmotor vervangen door een elektromotor. Deze toestellen vliegen al in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. En in Slovenië heeft het bedrijf Pipistrel een inmiddels door EASA gecertificeerd vliegtuigje ontwikkeld. De eerste prototypen maakten zelfs gebruik van een wasmachinemotor. Gelukkig blijft de luchtvaart pioniers trekken. En inmiddels is hun orderportefeuille voor de komende jaren vol.”
“De capaciteit van het netwerk en de opwekking moeten omhoog als we elektrisch vliegen mogelijk willen maken.”
Vervolg

Het Masterplan Elektrisch Vliegen dat op 18 februari naar de Tweede Kamer ging, is volgens Arjan ook een mooi voorbeeld van goede samenwerking binnen IenW. “Onder aanvoering van de afdeling luchtvaartveiligheid van DGLM in de persoon van Marius Sliedrecht, leverden collega’s van het ‘Actieprogramma Hybride Elektrisch Vliegen’ en de ’Unit Innovatie in Mobiliteit’ capaciteit en kennis aan het onderzoek.” En nu is het tijd voor het vervolg. “De eerstvolgende stap is het bespreken van het masterplan met stakeholders op de Cariben. En in november 2022 organiseert ‘The Dutch Caribbean Cooperation of Airports’ de maand van het elektrisch vliegen in Aruba. Dan gaat er ook een elektrisch vliegtuigje in een container vanuit Nederland die kant op. Zo is er voortdurend aandacht voor het onderwerp en dat is belangrijk.” Marieke: “Het Masterplan focust op de Cariben vanwege de specifieke omstandigheden daar. Het is waardevolle kennis om ook met andere eilandstaten en landen met vergelijkbare gebieden te delen. In Nederland is er op dit moment echter meer draagvlak voor het verder ontwikkelen van de elektrische trein en auto dan voor het luchtverkeer.”

De komende jaren is er volgens beide collega’s nog veel werk aan de winkel om elektrisch vliegen mogelijk te maken. “Naast de genoemde benodigde infrastructuur en veiligheidsmaatregelen, moet ook nagedacht worden over stimuleringsmaatregelen, zoals bijvoorbeeld bij de concessies van de zero-emissie stadsbussen gebeurd is”, besluit Arjan. “En dan is er nog de kwestie van beschikbaarheid. Op dit moment kunnen de luchtvaartmaatschappijen nog niet eens aan elektrische toestellen komen. Het Masterplan is echter een belangrijke stap op de weg daarnaartoe. En daar zijn we blij mee.”

Deel dit artikel op